Εθνικές δικλείδες ασφαλείας

Μελετώντας την Ελληνική ιστορία διαπιστώνουμε πως οι Έλληνες, αν και γεννήτωρες της Φιλοσοφίας και κάτ' επέκταση των φιλοσοφικών σχολών, οι τελευταίες ουδέποτε αποτέλεσαν δεξαμενές σκέψης (think tanks), αναλαμβάνοντας ουσιαστική πολιτική δράση και επίδραση στα πολιτικά θέματα της Πολιτείας. 

Μάλλον πιο πολύ ως "γυμναστήρια του Νου" θα μπορούσαμε να τις χαρακτηρίσουμε (τις σχολές) παρά ως κάτι άλλο... ασχολήθηκαν με τις επιστήμες, τις τέχνες κτλ, τις οποίες όλη η οικουμένη υμνεί και σπουδάζει ακόμη, αλλά σε επίπεδο πραγματικής πολιτικής δράσης υπέρ της Πολιτείας, δεν έχουν να παρουσιάσουν ιδιαιτέρως πολλές ιστορικά καταγεγραμμένες δράσεις. Ακόμη και στην περίπτωση του Πλάτωνα, ο οποίος αφιέρωσε μεγάλο μέρος του Έργου του για την Ιδανική Πολιτεία, οι μαθητές του ουδέποτε από όσο γνωρίζουμε κατάφεραν ή έστω προσπάθησαν να την πραγματώσουν σε μεγάλη κλίμακα. Ίσως σε κάποιο βαθμό εφαρμόστηκε τρόπων τινά, στην μικρογραφία της Ακαδημίας...

Αρκετούς αιώνες αργότερα ο μελλοντικός του μαθητής, ο Πλωτίνος, προσπάθησε μάταια μάλλον και σε χαλεπούς καιρούς για τον Ελληνισμό, να αποπειραθεί την δημιουργία μιας τέτοιας Πολιτείας. Ακόμη και σε εποχές που ο Ελληνισμός γιγαντωμένος στρατιωτικά υπό την ηγεμονία του Μεγάλου Αλεξάνδρου ετοιμάζεται να κατακτήσει τον τότε γνωστό κόσμο, ο δάσκαλος του μεγάλου Στρατηλάτη, ένας από τους κορυφαίους φιλοσόφους όλων των εποχών, ο Αριστοτέλης, προβαίνει σε μια αξιοπερίεργη κίνηση! Μετά την υποταγή της Θήβας στην Μακεδονία φεύγει από τις Αιγές για να εγκατασταθεί στην Αθήνα και να οργανώσει εκεί την δική του σχολή. 

Σε ένα πρώτο επίπεδο ερμηνείας αυτής του της απόφασης θα ισχυριστουν κάποιοι ,ότι σωστά έπραξε αφού εκεί στην Αθήνα ήταν "γόνιμο" φιλοσοφικά το έδαφος για την δημιουργία της σχολής του. Όμως, αν αναλογιστούμε το πολιτικοστρατηγικό πλαίσιο και την δυναμική του Ελληνισμού εκείνη την εποχή, θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι ήταν μια λανθασμένη σε εθνικό επίπεδο απόφαση, εκ μέρους του μεγάλου Φιλοσόφου.

Ο μαθητής του Αλέξανδρος και στρατηλάτης των Ελλήνων, το πιο πιθανό θα ήταν να χάσει τη ζωή του στην πρώτη μάχη της εκστρατείας! Ένα βέλος, ένα τραύμα.. μόλυνση και τέλος ο Στρατηλάτης! Αυτό τί θα σήμαινε; ότι θα έπρεπε να τελειώσει και η εκστρατεία να εγκαταλειφθεί; Δεν θα έπρεπε να υπάρχει άμεσα ικανός διάδοχος; Ο επόμενος Αλέξανδρος; Δεν θα έπρεπε ο Αριστοτέλης να δημιουργήσει την σχολή του στην Μακεδονία που ήταν η υπερδύναμη της εποχής από το να προτιμήσει να πάει στην Αθήνα η οποία στρατιωτικά δεν είχε κάποιο σπουδαίο ρόλο εκείνη την εποχή; (Μάλιστα υπήρχε έντονο αντιμακεδονικό "κόμμα")...

Οι Έλληνες θα κατακτούσαν διαφορετικά βάρβαρα Έθνη, λαούς με διαφορετικές γλώσσες και πολιτισμούς, θρησκείες κτλ. Ο κατακτητής δεν κατακτά μόνο αλλά κατακτιέται ταυτόχρονα, αφού δημιουργεί ένα τεράστιο δυναμικό πολιτισμικής όσμωσης. Άν το Έθνος - κατακτητής δεν έχει τις κατάλληλες πολιτισμικές δικλείδες ασφαλείας, είναι θέμα χρόνου να αλλοιωθεί από τον κατεκτημένο σε όλα τα επίπεδα.

Συνεπώς τέτοιου είδους εθνοπολιτισμικές προβληματικές, θα έπρεπε από πριν να γίνονται αντικείμενο μελέτης και ενδελεχούς έρευνας από τις σχολές, ώστε να δίνουν λύσεις στα ζητήματα που θα προκύψουν αργότερα. 

Από όσο γνωρίζουμε δεν έγινε τέτοιο σχεδιασμός, ή αν έγινε, δεν ήταν αποτελεσματικός ή δεν εφαρμόστηκε επαρκώς. Κάποιους αιώνες νωρίτερα των Ελληνιστικών χρόνων, ο Ελληνισμός είχε εξαπλωθεί στα παράλια ολόκληρης της Μεσογείου δημιουργώντας αποικίες, οι οποίες διατηρούσαν στις περισσότερες των περιπτώσεων έναν ισχυρό και αδιάρρηκτο ( τουλάχιστον στην αρχή ) εθνοπολιτισμικό δεσμό με τις Μητροπόλεις των, έναν πολιτισμικό ομφάλιο λώρο.

Αυτές οι "ήπιες" κατακτήσεις συνέβησαν σταδιακά και προπάντων αποτελεσματικά. Μπορεί να μην έγιναν μάχες και πόλεμοι για τους οποίους να έγραψαν ποιητές και ιστορικοί. Όμως είχαν αποτέλεσμα. Έχει μεγάλο ιστορικό ενδιαφέρον το γεγονός ότι Οργανωτής και Αρωγός της Ελληνικής αποικιοκρατίας ήταν το Μαντείο των Δελφών. Το οποίο παρότρυνε τις Ελληνικές πόλεις προς αυτή την κατεύθυνση. Είχε οργανώσει ένα δίκτυο συλλογής και αξιολόγησης πληροφοριών από τα πιθανά μέρη των αποικιών, τις οποίες προφανώς θα παρουσίαζε στις πόλεις που συμβούλευε να ξεκινήσουν την αποικία τους.

Είναι ιδιαιτέρως αξιοσημείωτο το γεγονός ότι αν παρατηρήσει κανείς τον χάρτη της εποχής, οι αποικίες των Μητέρων Πόλεων που είχαν χρόνιες αψιμαχίες μεταξύ τους, χτίστηκαν σε απομακρυσμένα μεταξύ τους μέρη!

Γεγονός για το οποίο μπορούμε να υποθέσουμε ότι είχαν γνώση της διαχρονικής παθογένειας των Ελλήνων δηλαδή την "έμφυτη" τάση για εμφύλια διαμάχη. Κατ' αυτή την έννοια, μπορούμε με αρκετή ασφάλεια και αποφεύγοντας κατά το δυνατό το κίνδυνο διολίσθησης σε αναχρονισμό, να πούμε ότι το Μαντείο των Δελφών ήταν μια δεξαμενή σκέψης και λειτούργησε ως τέτοια, αποτελεσματικά και ωφέλιμα για το Ελληνισμό τουλάχιστον κατά τους αιώνες του 2ου εποικισμού (8ος-6ος).

Κέων. Λ.Ε